Trudne początki
Koszalińska Biblioteka Publiczna jest związana z miastem już od 1947 roku. Początki biblioteki były bardzo skromne. Zachował się list jednego z pierwszych osadników, który tuż po wojnie pisał do rodziny: „Uruchomiliśmy piekarnię, przyślijcie książki!”. Dla ludzi pamiętających okrucieństwa wojny książki były synonimem normalności, którą starali się wprowadzać w nowym miejscu zamieszkania. Biblioteka powstała z zapału garstki społeczników i darowizn książkowych w gmachu dzielonym z Muzeum Miejskim. Uroczyste otwarcie nastąpiło 15 czerwca 1947 roku i stało się świętem całej społeczności lokalnej.
Pierwszego dnia zapisało się 12 czytelników a księgozbiór liczył 200 woluminów. Dynamiczny rozwój Koszalina i potrzeba nadrobienia wojennych zapóźnień edukacyjnych sprawiły, że i biblioteka, aby sprostać nowym zadaniom, musiała się szybko rozwijać. W 1948 roku placówkę przeniesiono do budynku przy pl. Stalina (teraz pl. Wolności), ale nie było to miejsce ostateczne, bo już w 1949 roku znaleziono dla niej miejsce w Domu Kultury. Rok 1954 przyniósł następne zmiany. Biblioteka miejska wróciła ze zbiorem i pracownikami na pl. Stalina w Koszalinie.
W 1953 roku powstał pierwszy punkt biblioteczny przy ul. Świerczewskiego 4 (obecnie ul. Dworcowa) a następnie na Osiedlu Karola Marksa w domu państwa Hoffmanów. Punkty te stały się pierwszymi filiami bibliotecznymi. Rzecz znamienna, że pierwsze biblioteki często lokalizowano w prywatnych domach. Inna filia biblioteczna znalazła miejsce u państwa Kaflów.
Ekspansja
Po utworzeniu województwa koszalińskiego w 1950 roku ze względu na brak odpowiedniego budynku w Koszalinie Wojewódzka Biblioteka Publiczna tymczasowo mieściła się w Białogardzie. „Tymczasowość" trwała 5 lat, aż do roku 1955, kiedy połączono Miejską Bibliotekę Publiczną z Wojewódzką Biblioteką Publiczną. Powstała w ten sposób Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Koszalinie nadal zajmowała budynek biblioteki miejskiej, ale już przy pl. Wolności (dawniej Stalina).
Dyrektorem połączonych instytucji został Aleksander Majorek, a jego zastępcą – Maria Hudymowa. Tych dwoje entuzjastów dwadzieścia lat kierowało biblioteką, przyczyniając się walnie do jej obecnego kształtu. Ciągły rozwój biblioteki, lawinowy wzrost czytelników i księgozbioru sprawiły, że lokal przy pl. Wolności stał się za ciasny. W 1963 roku czytelnia naukowa, magazyn książek i działy administrujące biblioteką przeniosły się do budynku u zbiegu ulic Zwycięstwa i Świerczewskiego (obecnie Dworcowa). Pod koniec lat sześćdziesiątych, gdy dzięki staraniom Aleksandra Majorka i Marii Hudymowej rozpoczęto budowę gmachu biblioteki, liczba czytelników wynosiła 13,5 tysiąca, a ilość filii wzrosła do 9.
Do uroczystego otwarcia budynku głównego Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Koszalinie przy ul. Kościuszki 24 doszło nie bez trudności. Nastąpiło to 12 września 1973 roku. Była to pierwsza w powojennej Polsce nowoczesna biblioteka zbudowana od podstaw. Wydawało się, że wędrówka biblioteki koszalińskiej dobiegła końca. W nowych pomieszczeniach znalazły miejsce zbiory biblioteczne liczące 250 tysięcy woluminów, czytelnie, wypożyczalnia naukowa oraz chluba biblioteki – nowoczesny Oddział dla Dzieci z wypożyczalnią, dwiema czytelniami i salą bajek.
Biblioteka na cmentarzu
Po 1989 roku zaczęto szukać śladów dawnych mieszkańców Koszalina. Zrozumiano, że historia Koszalina nie rozpoczęła się zaraz po wojnie, w roku 1945. Coraz śmielej mówiono o tym, że budynek naszej biblioteki posadowiony jest na przedwojennym, niemieckim cmentarzu. Wcześniej ten fakt przemilczano. Dziś staramy się zadośćuczynić barbarzyństwu wyrządzonemu prochom dawnych mieszkańców. Pamięć o tych, co byli tu przed nami, wyrażamy zniczem zapalonym w listopadzie na pozostałościach kamiennej ławki w parku za biblioteką. Organizujemy spotkania z dawnymi koszalinianami lub ich potomkami. Dzięki poszukiwaniom historyków ożyły postaci dawnych mieszkańców pochowanych na starym cmentarzu, a zasłużonych dla miasta. Jana Ernesta Benno – pisarza historycznego, burmistrza miasta Ernesta Augusta Brauna i wielu innych. Może biblioteka stojąca na prochach połączy pokolenia minione z pokoleniami przyszłymi?...
Zmienne wiatry
W drugiej połowie lat siedemdziesiątych i latach osiemdziesiątych koszalińska książnica stale poszerzała ofertę dla czytelników. Powstała gęsta sieć filii bibliotecznych. Pod koniec lat osiemdziesiątych w mieście działało 16 filii. W wypożyczalni płyt otwarto fonotekę, miejsce do słuchania muzyki.
Inicjatywy przechowania spuścizny literackiej koszalińskich pisarzy służą do dziś zachowaniu zasobu intelektualnego regionu i budowaniu lokalnej tożsamości. W koszalińskiej WiMBP zgromadzono między innymi rękopisy Gracjana Bojara-Fijałkowskiego, znanego koszalińskiego pisarza i Władysława Turowskiego, autora hymnu Koszalina.
Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych poprzedniego wieku był dla kultury koszalińskiej bardzo trudny. Reformie ustrojowej poddano wszystkie instytucje kultury. Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną podzielono. Wojewódzką Bibliotekę Publiczną połączono z Wojewódzkim Domem Kultury, a bibliotekę miejską z Miejskim Ośrodkiem Kultury. Kierownictwo Miejskiej Biblioteki Publicznej dostało jeden pokój w Miejskim Ośrodku Kultury; reszty dopełniało 12 filii bibliotecznych i Oddział dla Dzieci przeniesiony do nowej placówki na osiedlu Północ. Wojewódzka Biblioteka Publiczna zachowała agendy budynku głównego nastawione na czytelnika dorosłego i zadania biblioteki wojewódzkiej.
Podział ten utrzymał się niespełna 9 lat. Po reformie administracyjnej i likwidacji województwa koszalińskiego dwie biblioteki znów zostały połączone. Pierwszego lipca 1999 roku powstała Koszalińska Biblioteka Publiczna.
Biblioteka XXI wieku
XXI wiek postawił nowe wyzwania przed koszalińską biblioteką, co przyczyniło się do jej rozwoju na niespotykaną skalę. Duże nakłady na inwestycje i zakup księgozbioru sprawiły, że koszalińska książnica stała się nowoczesną placówką kultury.
Koszalińska Biblioteka Publiczna to obecnie budynek główny i 10 filii bibliotecznych. Obsługuje rocznie ponad 20 tysięcy czytelników, udostępniając rocznie blisko 500 tysięcy zbiorów z różnych dziedzin wiedzy. Liczba filii bibliotecznych zmniejszyła się wprawdzie, ale za to oddziały te wyraźnie wypiękniały. Dobrym przykładem jest Filia nr 9 przy ul. Struga, Filia nr 8 przy Andersa, Filia nr 6 przy Lelewela, Filia nr 4 przy Ruszczyca oraz Filia nr 3 przy Młyńskiej.
W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto komputeryzację Koszalińskiej Biblioteki Publicznej, choć początków automatyzacji należy upatrywać już trzydzieści lat wcześniej. Krąży anegdota, że pracownicy czytelni i magazynów przy ul. Świerczewskiego „zautomatyzowali" proces przekazywania rewersu za pomocą drutu, aby nie chodzić po schodach. Rewers przymocowany do drutu wciągano do magazynu, ale książki trzeba było znosić osobiście do czytelni. Taka to była pierwsza „automatyzacja" procesu udostępniania zbiorów!
Prawdziwą komputeryzację rozpoczęto od budynku głównego. Całkowicie zautomatyzowano procesy biblioteczne. Powodem do dumy jest dla nas fakt, że wszystkie procesy biblioteczne są skomputeryzowane. Zbiory są prezentowane na stronie internetowej biblioteki. Można je też zamówić elektronicznie, a jedyny wysiłek polega na tym, żeby przyjść do wypożyczalni po książki.
W informatorium jest 9 komputerów do przeglądania i zamawiania zbiorów. Od roku 2012 biblioteka działa w programie ALEPH, umożliwiającym zarządzanie indywidualnymi kontami przez czytelników i obsługiwanie wielu procesów przez Internet.
Użytkownicy biblioteki mają w czytelni dostęp do stanowisk komputerowych i bezpłatnego Internetu.
W 2008 roku KBP przystąpiła do współrealizacji Zachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej „Pomerania”. Natomiast w 2010 roku włączyła się do projektu „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców Koszalina” – pozyskaliśmy 55 komputerów oraz 11 drukarek z przeznaczeniem dla czytelników.
Warto podkreślić, że zainicjowano w naszej bibliotece działania na rzecz osób z niepełnosprawnością fizyczną i intelektualną. Systematycznie organizowane są zajęcia z muzykoterapii i arteterapii. Powstała też „wypożyczalnia na kółkach"; książki dostarcza się osobom nie mogącym dotrzeć do biblioteki o własnych siłach.
Dużą popularnością cieszą się cotygodniowe spotkania z czytelnikami książki mówionej mające na celu integrację środowiska osób słabo widzących i seniorów. W ramach wzbogacania oferty dla dorosłych organizujemy między innymi spotkania promujące książki.
Placówki filialne organizują różnorodne zajęcia dla dzieci, stosując dramę, arteterapię i zabawy integracyjne. Filie angażują się w ogólnomiejską akcję „Bezpieczne wakacje", organizując zajęcia dla dzieci, które lato spędzają w mieście. Na podobnej zasadzie organizowane są „Ferie w bibliotece".
Idąc za duchem czasu stosujemy marketing i dbamy o dobry wizerunek biblioteki i jej reklamę. Intensyfikujemy te działania podczas majowego Tygodnia Bibliotek, świętujemy Dzień Bibliotekarza i Bibliotek.
Koszalińska Biblioteka Publiczna urządza wiele różnorodnych imprez propagujących książkę i czytelnictwo, w tym różne formy popularyzatorskie, począwszy od spotkań autorskich, wystaw, konkursów, festynów poprzez odczyty, wykłady, koncerty i maratony czytania, na zajęciach plastycznych skończywszy. Przy KBP funkcjonują Dyskusyjne Kluby Książki oraz Galeria REGION. Zainteresowaniem koszalinian cieszy się Wolna Antresola z bookcrossingiem, jak również „Ameryka w twojej bibliotece" - program opierający się na partnerstwie między ambasadą USA i wybranymi bibliotekami publicznymi w Polsce. Jego celem jest stworzenie platformy służącej przekazywaniu informacji i materiałów na temat Stanów Zjednoczonych oraz prowadzenia związanej z tym działalności, skierowanej do odbiorców w miastach, w których nie ma amerykańskiej ambasady ani żadnej sponsorowanej przez USA działalności. W budynku głównym KBP udostępniliśmy książki przekazane przez ambasadę oraz umożliwiliśmy darmowy dostęp do ok. 40 komercyjnych internetowych baz danych. Aktywnie włączyliśmy się w obchody Koszalińskiego Roku Seniora przygotowując specjalną ofertę dla czytelników powyżej 60. roku życia. Szczycimy się organizacją tak znaczących dla miasta i regionu imprez jak Europejski Festiwal Filmowy „Integracja Ty i Ja", „Noc w bibliotece", Żywa Biblioteka" czy Turniej Recytatorski „Ptaki, ptaszki i ptaszęta polne". Należy podkreślić, że KBP kieruje swą ofertę również do koszalińskich szkół poprzez przygotowane specjalnie dla uczniów lekcje biblioteczne.
Biblioteka prowadzi szeroką działalność wydawniczą. Od 1992 roku wydaje „Rocznik Koszaliński" zawierający artykuły z historii miasta i regionu oraz popularyzujący dorobek miejscowego środowiska naukowego. Podsumowaniem rocznym jest „Almanach kultury" opisujący zjawiska ważne dla kulturalnego Koszalina.
Patrząc na dzisiejszą działalność Koszalińskiej Biblioteki Publicznej uświadamiamy sobie, jak długą drogę przebyliśmy. Z placówki o bardziej niż skromnych warunkach lokalowych i małym księgozbiorze nasza biblioteka przeistoczyła się w instytucję nowoczesną, o szerokiej ofercie usługowej skierowanej do każdej grupy użytkowników, przyjazną niepełnosprawnym, stale się rozwijającą. Dziś trudno sobie wyobrazić Koszalin bez Koszalińskiej Biblioteki Publicznej: jest ona nie tylko skarbnicą spuścizny intelektualnej Polski, regionu i miasta promieniującą na całe Pomorze Środkowe, ale też częstym miejscem spotkań koszalinian (tu młodzież umawia się nawet na randki).
Na dzisiejszy wizerunek Koszalińskiej Biblioteki Publicznej zapracowały pokolenia wspaniałych pracowników. Dyrektorów-wizjonerów, którzy – jak Aleksander Majorek i Maria Hudymowa – przewidzieli potrzebę budowy nowoczesnego i obszernego gmachu. Ambicji kierujących biblioteką zawdzięczamy dążenie do ciągłego rozwoju i równanie do poziomu najlepszych bibliotek w kraju. Ale najlepsze nawet plany nie powiodłyby się bez zespołu świetnych pracowników, ludzi zaangażowanych, twórczych, nieustannie podnoszących kwalifikacje. Każda z tych osób przyczyniła się do budowy renomy szacownej jubilatki. Wszystkim tym ludziom zawdzięczamy dzisiejszy kształt Koszalińskiej Biblioteki Publicznej.
Nie bez znaczenia jest fakt, iż przy KBP działa Oddział Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Biblioteka jest członkiem Polskiego Związku Bibliotek. Warto przypomnieć, że od 2002 r. KBP realizuje zadania biblioteki powiatowej dla powiatu koszalińskiego.
Za zasługi w upowszechnianiu wiedzy i kultury Koszalińska Biblioteka Publiczna została uhonorowana wieloma odznaczeniami, w tym Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, medalem „Bibliotheca Magna Perenisque", medalem „Twórcom i Mecenasom Kultury", odznaką honorową „Zasłużony dla województwa koszalińskiego" i medalem „Za zasługi dla Koszalina". Warto dodać, że Książnica Pomorska uhonorowała naszą bibliotekę Złotym Ekslibrisem. W 2010 roku bibliotece przyznano Nagrodę Główną w konkursie Polska Bez Barier 2009 w kategorii Edukacja. W 2010 roku KBP otrzymała nagrodę Prezydenta Miasta za Wydarzenie Kulturalne Roku 2009 – VI Europejski Festiwal Filmowy „Integracja TY i JA". Natomiast w 2011 roku biblioteka otrzymała nagrodę Prezydenta Miasta za Wydarzenie Kulturalne Roku 2010, wydarzeniem tym była "Noc w Bibliotece". W 2016 roku Książnica Pomorska przyznała nam tytuł „Biblioteki roku 2015”. We wrześniu 2016 roku Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przyznał Koszalińskiej Bibliotece Publicznej prestiżowy tytuł Lidera 25-lecia za działalność na rzecz osób niepełnosprawnych.
Na wizerunek współczesnej biblioteki pracuje obecna załoga. Jest nas 75 osób. Wszyscy staramy się spełniać oczekiwania czytelników oraz kreować jak najlepszy obraz KBP. Należy zaznaczyć, że w koszalińskiej bibliotece pracuje profesjonalna kadra, starająca się jak najlepiej wykonywać swoje obowiązki i stwarzać przyjazną atmosferę.
Wszystkich zainteresowanych działalnością biblioteki zachęcamy do zwiedzenia naszego serwisu WWW, zaznajomienia się ze zbiorami biblioteki dostępnymi on-line oraz naszą ofertą na Facebooku.
Oprac. Anna Marcinek-Drozdalska, Magdalena Młynarczyk, Małgorzata Zychowicz
